Baş dönmesi ve denge bozukluklarında tanı doğru tedavinin anahtarıdır.
Kristal oynamasında tanı yöntemleri
En sık görülen baş dönmesi nedeni BPPV (Kristal oynaması) çok tipik örnektir. Bilindiği gibi BPPV oluş mekanizması iç kulakta statik denge organı olan Utrikül adı verilen alandan hareket halindeki dengemizi sağlayan yarım daire kanallarına otolit adı verilen kristallerin kaçmasıdır. Bu kaçış sonrasında kristaller nerede ise bulunduğu yere göre semptom verir. Tedavisi de bu alana özeldir. Dolayısıyla bu kaçışın nereye olduğunu bilmek çok önemlidir.
Her iki tarafta üçer yarım daire kanalı vardır. Kristallerin hangi tarafta hangi yarım daire kanalına ulaştığını bilmek gerekir. Tedavi bu bilgi doğrultusunda yapılır. Amaç kristallerin ayrıldığı yere geri taşınmasıdır. Bu amaçla her kanal için farklı bir manevra gerekir
Baş dönmesi yakınması ile başvuran hastanın ilk değerlendirmesi göz hareketlerinin analizi ile olur. Çünkü göz kaslarının denge organı ile olan ilişkisi sorunun gözlere yansıması ile ortaya konur.
Spontan nistagmus değerlendirilmesi
Gözler denge sisteminin aynasıdır. Bu nedenle denge organlarında neler olup bittiği göz hareketlerine yansır ve bu çok özgündür. Dolayısıyla baş dönmesi araştırılmasında ilk bakılması gereken göz hareketlerinin değerlendirilmesidir.
Kristal oynaması dışı baş dönmesi ve denge bozukluklarının tanısı daha karmaşıktır ve özel değerlendirmeler gerektirir. Öncelikle sorunun beyin uzantıları ile ilişkisini hissettirebilecek tetkik yöntemlerimiz vardır
Okulomotor testler iç kulak gerisinde sorun olup olmadığını bize yansıtabilecek eski bir değerlendirme yöntemi
Yine göz hareketlerine bakarak baş dönmesi sebebinin beyinci ve beyin sapı ile olan ilişkisi de okulomotor testler adı verilen değerlendirilme yöntemleri ile anlaşılabilir
Baş dönmesi sorununun statik denge merkezinde mi olup olmadığını ayırt etmek için sanal gerçeklik modellerinde özgün incelemeler ile değerlendirme yapmak mümkündür. Özellikle sanal gerçeklik sistemi ile sağlanan bu incelemeler tanıda önemli kolaylıklar sağlamıştır.
Statik denge merkezinin hastalıklarını sorgulayan SVV Testi
Sanal gerçeklik modellerini de baş dönmesi ve denge bozukluklarının tanısında etkin biçimde kullanmaktayız. Özellikle ileri denge tedavisi uygulamalarında (bazı hastalar vestibüler implant uygulaması gerektirmektedir) bizlere bu testler çok değerli bilgiler vermektedir.
Video Head impulse testi ile iç kulak yarım daire kanallarının değerlendirilmesi
20 yıl önce tanımlanan son 10 yıl içinde video sistemlerine adaptasyonu ile daha etkin ve doğru tanı koymamızı sağlana inceleme baş sarsma uygulaması ive bunun video uygulaması ile (VHIT) hastalığın hareket halinde dengemizi sağlayan hangi kanaldan kaynaklandığını anlama imkanı bulduk. Bu gelişme baş dönmesi ve denge bozukluklarının tanısında devrim niteliğinde olmuştur.
VHIT incelemesi pratikte uygulanmakta olan başka bir denge değerlendirme testi ile harmonize edilerek özellikle denge sorunlarının fonksiyonel değerlendirmesinde, vestibüler migren hastalığı ve araç tutması değerlendirmesinde önemli bilgiler veren bir tetkik biçimi geliştirilmiştir. fHIT (Fonksiyonel Head Impulse Testi) adı verilen bu inceleme baş hareketi sırasında kişinin karşısında bulunan harflerin doğru değerlendirilip değerlendirilemediğini ortaya koyar. Çünkü hareket halinde iken denge sorunu olan kişiler gazete kitap okuyamazlar.
Vestibüler değerlendirmede fonksiyonel bilgi veren tetkik aracı: fHIT
Son 25 yıl içinde popüler olan büyük öneme sahip denge sistemini değerlendirmemize fırsat veren bir başka yöntem statik denge organı ve bu organın bağlantıda olduğu denge sinirlerinin boyu ve göz kasları ile olan ilişkisi vasıtasıyla bu bütünlüğü değerlendiren tetkiktir. VEMP adı verilen bu test ile gene statik denge organımız ve denge sinirlerinin fonksiyonu hakkında bilgi sahibi olmaktayız.
VEMP testi ile iç kulak yapılarının değerlendirilmesi
- VEMP uygulaması bize daha ince detaylı bilgiler vermektedir. İki adet denge siniri vardır. Bu test ile hangi sinirin hastalandığını amlamak mümkün olmaktadır.
Dinamik postürografi platformu kullanılarak hastanın değerlendirilmesi ve tedavi uygulamaları
Denge sisteminin değerlendirmesinde bizlere son noktayı koyan inceleme yöntemi Dinamik Postürografidir. Özellikle denge kaybı olan hastalarda denge kaybına neden olan sorunun belgelenmesi tedavi açısından altın değerinde bilgidir. Ayrıca denge bozukluğunun önemi hakkında da bilgi verir. Denge rehabilitasyonu öncesinde kaçınılmaz araştırma yöntemlerindendir. Bu cihaz hastanın tedavi programı sırasında iyileşmenin değerlendirmesinde ve kayda geçirilmesinde kullanılmaktadır aynı zamanda. Ancak özellikle denge rehabilitasyonuna da doğrudan katkıda bulunan uygulamaları vardır. Denge merkezinin kaçınılmazlarındandır.