BPPV – Kristal Oynaması Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Günlük yaşamda “kristaller” olarak bilinen yapılar aslında otolitlerdir. Bu yapılar bizim yerçekimine karşı dengemizi sağlayan iç kulak kısmında (utrikül adı verilir) bulunurlar. Birbirlerine bağlanmış haldedirler. Ani hareket, başa gelen bir travma, uzun süreli yatak istirahatleri gibi aslında olağan sayılabilecek birçok neden ile bu yapılar birbirlerinden koparlar ve serbestleşirler. Takiben hareket halinde dengemizi sağlayan kanallara doğru geçiş gösterirler. Bu kanallardan sağda ve sola 3 er tane vardır. Birbirleri ile dik açı oluşturarak yapılanmışlardır. Bu kanallardan hangisinin hangi parçasına geçiş gösterdi ise o bölgeye ait özgün belirti verirler. Göz hareketlerine de yansıması farklılık gösterir. Her bir kanalın her bir parçası farklı göz hareketi ile kendisini gösterir. Böylelikle aslında adı “otolit” olan kristallerin nerede olduğunu değerlendirme şansımız olur.
Bu maksatla temel olarak 3 farklı test uygulanır. Bunlar Dix-Halpike testi, Roll Testi ve Deep Head Hanging Testidir.
Dix Halpike testi ile özellikle posterior kanallar; Roll testi ile lateral kanallar ve de Deep Head Hanging testi ile de Anterior kanallar uyarılır. Bu uygulamalar ile oluşan göz hareketleri bize doğrudan hastalığın nerede olduğunu gösterir. Burada sözü edilen kanalların boyu 1 cm den küçüktür. Yani bu testlerle milimetrik alanda ayırıcı tanı oluşturmuş oluruz.
Kulak kristallerinin oynamasına bağlı olan baş dönmeleri baş hareketleri ile tetiklenir. Baş hareketsiz iken kanalın içinde sabit duran kristaller baş hareketi ile yer değiştirir. Bu yer değişikliği ile içinde bulunduğu sıvı hareket eder ve böylelikle denge hücreleri uyarılmış olur ve baş dönmesi gelişir. Bu baş dönmesi hemen hareketler veya birkaç saniye sonrasında başlar ve genelde 15-60 saniye sürer. Bazı durumlarda çok şiddetli olur ve bulantı kusma eşlik edebilir. Genelde hastalarda sersemlik hissi vardır. Hasta hareketsizken rahattır, ama hareket edince baş dönmesi olur. Bu sıklıkla yatakta sağa sola dönerken veya yataktan kalkarken kendisini gösterir. Kural olarak işitme etkilenmemiştir. Bazı durumlarda başın tesadüfi belli hareketi ile olması gerektiği yere (utriküle) geri gidebilir. Bu durumda hastalık kendiliğinden iyileşmiş olur. Ama tedavisi hangi kanalın hangi parçasında ise baş hareketi yaptırılarak (uzman tarafından) kristallerin olması gerektiği yere taşınmasıdır. Yani manevralardır. Bu manevralar çok özel açısal hareketlere sahiptir. Tam tarif edildiği gibi yapılmaması durumunda koşulları ve tedaviyi zorlaştırır. Ezbere yapılan manevralar için çok sakıncalıdır. Burada manevraların yanlış uygulanmasına fırsat vermemek için görselleri sunulmamaktadır. Bazı ilaçların bu süreçte hastaya faydası olduğu bilinmektedir.
Kristal oynaması (yani pozisyonel baş dönmesi) genelde orta ve ileri yaşlarda daha sık görülür. Çocukluk yaşında nadirdir. Benzer belirtiler veren başka hastalıkları vardır çocukluk döneminin bu nedenle karıştırılmamalıdır. Yaşa bağlı olarak kristalleri birbirine bağlı tutan bağların gevşediği bilinmektedir.
Özellikle orta ve ileri yaşlarda bağların gevşemiş olması nedeni ile hastalığın tekrarlaması olasıdır. Bunun dışında tekrarlama sıklığı düşüktür. İyileştirici manevra sonrasında birkaç dün süren hastalarda sersemlik hissi olabilir. Bu süreçte bazı ilaçlardan yararlanılır. Manevra sonrasında hastalara öğüt verirken, ben kişisel olarak günlük yaşamı kısıtlamamaktayım. Aslında bundan 20 sene önce hastanın tüm hareketlerini kısıtlarken bu eziyetin bir kazanç sağlamadığı zamanla görüldü. Belki sadece bir veya iki gün bilerek ani hareket yapmamalarını söylemek yeterli olur. Daha fazla kısıtlamaya gitmemekte yarar var
BPPV DH ROLL – Kristal oynaması tanısı nasıl konur?
BPPV – Brand Daroff – Açıklama tedaviye direnen kristal oynamalarında ne öneriyoruz?
Kristal Oynaması (BPPV) için yapılan tanısal testler (Dix Halpike testi ve Roll testi)